AKSU, znany również jako AKS-74U lub potocznie Krinkov, to radziecki kompaktowy karabinek automatyczny skonstruowany jako broń wsparcia dla załóg pojazdów, obsługi artylerii oraz jednostek specjalnych. Stanowi skróconą wersję karabinu AK-74, zachowując zasadę działania bazującą na odprowadzaniu gazów prochowych z długim skokiem tłoka gazowego. Broń zasilana jest nabojem pośrednim 5.45×39 mm, charakteryzującym się wysoką prędkością wylotową i płaskim torem lotu. Kluczowe cechy konstrukcyjne obejmują: składaną kolbę metalową, skróconą lufę (206,5 mm) z kompensatorem-hamulcem wylotowym redukującym podrzut oraz płaską pokrywę komory zamkowej wzmocnioną poprzecznym żebrem. Dzięki masie wynoszącej ok. 2,7 kg i długości 730 mm (z kolbą rozłożoną) broń zyskała popularność w warunkach miejskich i ograniczonej przestrzeni. Wariant AKS-74U wyposażono w zaczep umożliwiający montaż tłumika PBS-4, choć jego zastosowanie wymagało stosowania specjalnej amunicji poddźwiękowej.
Konstrukcja i specyfikacja techniczna
Podstawowy projekt oparto na systemie AK, jednak wprowadzono modyfikacje dostosowujące broń do roli karabinku szturmowego:
Główne elementy konstrukcyjne
- Lufa skrócona: Zmniejszona długość (w porównaniu do AK-74) wpłynęła na spadek prędkości wylotowej pocisku do ok. 735 m/s oraz zwiększony rozrzut
- Hamulec wylotowy: Stożkowy kompensator tłumiący płomień wylotowy i redukujący podrzut o 20-30%
- Zmodyfikowany układ gazowy: Dodatkowy otwór gazowy zapobiegający nadmiernemu wzrostowi ciśnienia przy krótkiej lufie
- Kolba trójkątna: Metalowa konstrukcja składana na bok odbiornika
Dane balistyczne i parametry
- Kaliber: 5.45×39 mm
- Donośność skuteczna: 200-300 m
- Prędkość ogniowa: 700 strz./min
- Zasilanie: Ładowniki łukowe 30-nabojowe (współdzielone z AK-74)
Zastosowanie bojowe i ograniczenia
Broń projektowano głównie dla wojsk pancernych, jednak szybko trafiła do jednostek powietrznodesantowych i milicji:
Główne scenariusze operacyjne
- Broń osobista kierowców i załóg czołgów/wozów bojowych
- Wsparcie logistyczne dla obsług moździerzy i zestawów rakietowych
- Broń kontrterrorystyczna w operacjach miejskich (np. radziecka interwencja w Afganistanie)
Wady eksploatacyjne
- Silny huk wylotowy i błysk lufy utrudniający maskowanie
- Przegrzewanie lufy przy intensywnym ogniu ciągłym
- Zmniejszona celność powyżej 300 m z powędu skróconej lufy
Wpływ kulturowy i współczesne repliki
Popularność Krinkova w mediach (gry komputerowe, filmy akcji) spopularyzowała jego charakterystyczną sylwetkę:
Kulturowe dziedzictwo
- Pseudonim "Krinkov" pochodzi od afgańskich mudżahedinów, którzy zdobywali broń od wojsk radzieckich
- Ikona popkultury: Broń pojawia się w serii "Call of Duty", "Escape from Tarkov"
Współczesne adaptacje
- Cywilne repliki w kalibrze .223 Remington (np. PSA AK-P)
- Konwersje półautomatyczne dostępne na rynku amerykańskim (SAM7K)
AKS-74U pozostaje symbolem radzieckiej myśli technicznej okresu zimnej wojny, łącząc kompaktowość z siłą ognia typową dla karabinów szturmowych. Pomimo ograniczeń balistycznych wynikających ze skróconej lufy, jego unikalna ergonomia i mobilność zapewniły mu trwałe miejsce w historii broni strzeleckiej. Współczesne repliki kalibru 5.45×39 mm kontynuują dziedzictwo systemu, oferując ballisticzną kompatybilność z oryginałem. Broń wpłynęła na rozwój innych kompaktowych karabinków, takich jak amerykański XM177 czy niemiecki HK53, potwierdzając skuteczność koncepcji krótkiej broni długiej w scenariuszach specjalnych. Jej kulturowy status utrwala legendę "Krinkova" jako ikonicznego przedstawiciela kategorii PDW (Personal Defense Weapon).