AR15 to amerykański karabinek samopowtarzalny, którego konstrukcja stała się podstawą popularnej Platformy AR. Zaprojektowany przez Eugene'a Stonera w latach 50. XX wieku, początkowo dla firmy Armalite (stąd skrót "AR"), zyskał globalną popularność dzięki modułowej budowie, ergonomii i niezawodności. Jego kluczową cechą jest zastosowanie układu gazowego z bezpośrednim impingementem – gazy prochowe kierowane są bezpośrednio do komory zamkowej, co eliminuje potrzebę tłoka gazowego. Standardowo zasilany amunicją 5.56 NATO, charakteryzuje się niskim odrzutem i wysoką celnością. Platforma AR umożliwia szybką konfigurację dzięki systemowi szyn Picatinny/M-LOK oraz wymiennym modułom: kolbom, chwytom, lufom czy mechanizmom spustowym. Właściciele mogą legalnie modyfikować broń w zakresie dopuszczonym lokalnym prawem, np. zmieniając kaliber na .22 LR czy 9mm za pomocą zestawów konwersyjnych.
Konstrukcja i mechanika działania
Podstawę AR-15 stanowią dwa główne zespoły: upper receiver (górna część z lufą i zamkiem) oraz lower receiver (dolna część z mechanizmem spustowym), połączone sworzniem przelotowym.
Kluczowe komponenty
- Lufa: Standardowo gwintowana o skali 1:7" lub 1:9", przystosowana do amunicji 5.56×45 mm NATO
- Zamek: Rotacyjny, z 7 ryglami, sterowany gazowo przez rurę gazową
- Magazynek: Stalowy lub polimerowy, standardowa pojemność 30 nabojów
- Bezpiecznik: Selektywny, nad kabłąkiem spustu
Procedura rozkładu
- Usunięcie sworznia pomiędzy upper a lower receiver
- Wysunięcie zatrzasku zamka i wyjęcie zespołu ruchomego (BCG - Bolt Carrier Group)
- Demontaż sprężyny powrotnej i bufora w kolbie
Amunicja i warianty kalibrowe
Choć natywnym nabojem dla Platformy AR pozostaje 5.56 NATO (identyczny wymiarami z .223 Remington, ale o wyższym ciśnieniu), modułowość umożliwia adaptację do innych kalibrów:
Popularne konwersje
- 9mm Parabellum: Wymaga specjalnego adaptera magazynka i zmodyfikowanego bolt carrier group
- .300 AAC Blackout: Zachowuje standardowe magazynki, idealny do celów myśliwskich
- .22 LR: Tani wariant treningowy z wymienną nasadą na lufę i specjalnym 556 bolem
Bezpieczeństwo balistyczne
Lufy przystosowane wyłącznie do .223 Remington nie powinny strzelać amunicją 5.56 NATO z powodu wyższego ciśnienia w komorze nabojowej, co może prowadzić do uszkodzenia broni.
Akcesoria i personalizacja
Modułowa budowa AR-15 umożliwia rozbudowę o komponenty zwiększające funkcjonalność:
Podstawowe ulepszenia
- Magwell: Lejki ułatwiające szybką wymianę magazynków (przykład)
- Chwyty przednie: M-LOK, KeyMod lub Picatinny dla lepszej kontroli
- Systemy mocowania: Magnetyczne uchwyty na magazynki i amunicję
Rozwiązania ekspozycyjne
Specjalne stojaki (stand AR-15) oraz organizery Skadis ułatwiają przechowywanie i konserwację komponentów, szczególnie podczas czyszczenia czy wymiany części.
AR15 pozostaje ikoną w świecie broni strzeleckiej dzięki uniwersalności Platformy AR, która zrewolucjonizowała rynek cywilny i taktyczny. Jej zalety to nie tylko ergonomia i precyzja, ale też dostępność części zamiennych oraz akcesoriów – od praktycznych rozwiązań jak magwell czy adaptery kalibrowe, po elementy treningowe (plastikowe naboje zbijaki 5.56 NATO). Kluczowe znaczenie ma przy tym standaryzacja: mechanizmy zgodne z mil-spec (MIL-STD-1913) zapewniają kompatybilność komponentów różnych producentów. Pomimo ewolucji konstrukcji (np. systemy gazowe piston-driven), oryginalny układ direct impingement nadal dominuje wśród użytkowników ceniących prostotę i niską wagę. Jako platforma technologiczna, AR15 wciąż inspiruje innowacje – od systemów redukcji odrzutu po rozwiązania smart-gun – cementując pozycję najbardziej konfigurowalnej broni długiej XXI wieku.
