Strzelba typu pump-action to broń powtarzalna, w której przeładowanie odbywa się poprzez ręczne przesunięcie ruchomego chwytu pod lufą (tzw. pompki). Mechanizm ten, charakterystyczny dla wielu współczesnych strzelb, polega na odryglowaniu zamka, usunięciu zużytej łuski i wprowadzeniu nowego naboju do komory w jednym płynnym ruchu. Szczególną popularnością cieszą się modele w kalibrze 12ga, uznawanym za standard w strzelectwie myśliwskim, sportowym i taktycznym ze względu na uniwersalność amunicji - od śrutu przez pociski Brenneke po naboje z gazem łzawiącym. Kluczową zaletą systemu Pump-Action jest jego niezawodność w ekstremalnych warunkach (błoto, woda, niskie temperatury) oraz możliwość strzelania różnymi typami nabojów bez regulacji mechanizmu. Typowa konfiguracja obejmuje magazynek rurkowy pod lufą (pojemność 4-8 nabojów), celownik szczerbinkowy lub bead sight oraz chwyt pistoletowy lub kolbę stałą/teleskopową.
Mechanizm Pump-Action: Konstrukcja i Zasada Działania
Podstawę funkcjonowania stanowi zamek przesuwny sterowany ręcznie poprzez ruchomy przedchwyt (forend). Przeładowanie wymaga czterech faz:
- Przeciągnięcie pompki do tyłu - odryglowanie zamka, ekstrakcja łuski wyrzutnikiem
- Powrót sprężyny podającej - dosunięcie następnego naboju z magazynka rurowego do podajnika
- Przesunięcie pompki do przodu - wprowadzenie naboju do komory, ryglowanie zamka
- Napięcie kurka - broń gotowa do oddania strzału
Elementy kluczowe
- Zamek typu "double action bar" - dwie równoległe szyny zapewniające stabilność
- Wyrzutnik wahliwy - odporny na zacięcia przy różnej długości łusek
- Hamulec pompy (action lock) - blokada zabezpieczająca przed przypadkowym przeładowaniem
Kaliber 12 GA: Parametry i Amunicja
Oznaczenie "12 gauge" historycznie określa liczbę kul ołowianych o średnicy lufy, które można odlać z 1 funta ołowiu (454 g). Współczesne parametry:
- Średnica lufy: 18.53 mm (nominalnie 0.729 cala)
- Ciśnienie maksymalne: 740 bar (SAAMI) / 1050 bar (magnum)
- Długość łuski: 70 mm (standard), 76 mm (magnum), 89 mm (super magnum)
Typowe naboje
- Śrutowe (rozmiar śrucin #9 do #00 Buck) - do strzelań sportowych i polowań
- Slug - pojedyncze pociski pełnopłaszczowe (ok. 28-32 g)
- Specjalne - breaching rounds, less-lethal, flary sygnalizacyjne
Zastosowania Praktyczne i Warianty Konstrukcyjne
Pump-action 12ga dominuje w trzech obszarach:
Bezpieczeństwo i Obrona
- Broń policyjna (kontrola zamieszek, forsowanie drzwi)
- Obrona domowa (wersje "tactical" z kolbą teleskopową i rurą magazynową +2)
Sport Strzelecki
- Dynamiczne dyscypliny: IPSC Shotgun, 3-Gun
- Trap i skeet - wersje z dłuższymi lufami (71-76 cm) i chłodnicami
Warianty Specjalistyczne
- Magazynki pudełkowe - rzadkie, głównie w modelach wojskowych
- Konwersje kalibrowe - wymienne lufy do .410 bore lub 20ga
- Systemy modularne (np. Mossberg 500 Flex) - wymiana chwytów i kolb
Strzelby typu Pump-Action w kalibrze 12ga pozostają niezastąpione w zastosowaniach wymagających absolutnej niezawodności przy jednoczesnej prostocie obsługi. Ich przewaga nad systemami samopowtarzalnymi przejawia się w zdolności do strzelania amunicją o różnym stopniu mocy bez konieczności regulacji gazu, co jest kluczowe w sytuacjach taktycznych. Pomimo niższej szybkostrzelności w porównaniu do broni półautomatycznej, ręczny cykl przeładowania eliminuje ryzyko zacięć przy niepełnym odrzucie łuski. Współczesne modele ewoluują w kierunku specjalizacji: kolby teleskopowe i szyny Picatinny dominują w wariantach bojowych, podczas gdy drewniane łoże i grawerowane komory zamkowe wyróżniają broń myśliwską. Uniwersalność 12ga gwarantuje natomiast dostęp do szerokiej gamy amunicji - od niskoimpulsowych śrutów do zawodów IPSC po magnumowe pociski przeciwpancerne.
