Mossberg 500 to kultowa strzelba powtarzalna typu pump-action, produkowana nieprzerwanie od 1961 roku przez amerykańską firmę O.F. Mossberg & Sons. Jej konstrukcja opiera się na odbiorniku ze stopu aluminium, co redukuje wagę, oraz stalowej lufie i komorze zamkowej, gwarantujących wyjątkową wytrzymałość. Standardowo dostępna w kalibrze 12 GA (12 gauge), oferuje szeroki wybór amunicji – od śrutu przez kule Brenneke po pociski nieśmiercionośne. Mechanizm przeładowania ręcznego (suwakowego) cechuje się prostotą działania i wysoką niezawodnością nawet w ekstremalnych warunkach, co przyczyniło się do jej adopcji przez wojsko (wersja M500/M590), policję oraz służby bezpieczeństwa. Unikalnym rozwiązaniem jest bezpiecznik skrzydełkowy umieszczony na szynie zamkowej, dostępny dla obu rąk. Modułowa budowa pozwala na szybką wymianę lufy (np. cylindrycznej na choke), magazynka rurowego (od 5 do 8 nabojów) czy kolby (drewniana, teleskopowa, składana), adaptując broń do ról myśliwskiej, sportowej (np. strzelanie do rzutków) lub obronnej.
Konstrukcja i mechanizmy działania
System pump-action
Podstawą funkcjonowania jest ręczne przeładowanie za pomocą suwaka (forendu):
- Strzelec przesuwa suwak do tyłu – odryglowuje zamek i wyrzuca łuskę.
- Przesunięcie suwaka do przodu – wprowadza nowy nabój z magazynka rurowego do komory nabojowej i rygluje zamek.
Kluczowe podzespoły
- Dwie sztylty sprężynujące – eliminują ryzyko złamania w porównaniu do pojedynczej sztylty w konkurencyjnych modelach.
- Rura magazynkowa z łatwym demontażem – umożliwia zmianę pojemności.
- Lufy z wymiennymi dyszami (chokes) – dostosowują rozrzut śrutu do zastosowania.
Warianty i zastosowania praktyczne
Wersje podstawowe
Seria obejmuje modele:
- Field – do polowań (długie lufy 66-76 cm, chokes).
- Security – obronna (lufa 47-50 cm, magazynek 8-nabojowy).
- Tactical – wersja M590A1 dla wojska z grubościenną lufą, stalowym osłoną magazynka i kolbą żołnierską.
Specjalistyczne adaptacje
Popularne modyfikacje obejmują:
- Montaż celowników kolimatorowych na szynie Picatinny.
- Zastosowanie chwytów pionowych (VFG) lub chwytów typu "bird's head" dla lepszej mobilności.
- Użycie akcesoriów ekspozycyjnych np. uchwytów magnetycznych do przechowywania amunicji 12 GA na panelach organizacyjnych.
Bezpieczeństwo i konserwacja
Procedury eksploatacyjne
Podstawowe zasady:
- Przed czyszczeniem sprawdź, czy broń jest rozładowana (mechanizm "clear barrel indicator").
- Demontaż: odkręć nakrętkę magazynka, wyjmij lufę i suwadło z tłokiem.
- Czyszczenie komory nabojowej i przewodu lufy przy użyciu wyciorów oraz środków rozpuszczających nagary.
Zalecenia serwisowe
- Smarowanie punktów trących (szyny suwaka, trzon zamkowy) olejem wysokotemperaturowym co 500 strzałów.
- Wymiana sprężyn uderzeniowych co 10 000 cykli.
- Kontrola zużycia zaczepów ryglujących – tolerancja nie może przekraczać 0,5 mm.
Mossberg 500 pozostaje benchmarkiem wśród strzelb pump-action dzięki połączeniu prostoty, odporności na uszkodzenia i modułowości. Jej konstrukcja minimalizuje liczbę części ruchomych (tylko 7 kluczowych elementów w układzie zamkowym), co przekłada się na żywotność przekraczającą 25 000 strzałów. Uniwersalność kalibru 12 GA, potwierdzona certyfikatami MIL-SPEC dla wersji M590, czyni ją idealnym wyborem zarówno dla strzelców rekreacyjnych, jak i jednostek specjalnych. Kluczową przewagą nad konkurencją jest ergonomiczny bezpiecznik, redukujący czas reakcji w sytuacjach kryzysowych. Pomimo dekad na rynku, Mossberg 500 wciąż wyznacza standard niezawodności w kategorii broni powtarzalnej, utrzymując status "go-to shotgun" w środowiskach taktycznych i survivalowych.
